Hagios Mikhael ya da Büyük Kilise olarak da bilinen yapı, Sille’nin Subaşı Mahallesi’nde, Tatköy yol ayrımının güneyinde, eski bir çayın kenarında yer almaktadır. Bizans Dönemi’ne tarihlendirilen eserin, giriş kapısı üzerindeki kitabede yapının 327 yılında İmparator Konstantin’in annesi Helene tarafından Kudüs yolculuğu sırasında inşa ettirildiği ve II. Mahmut ile Abdülmecit dönemlerinde onarımlar gerçekleştirildiği söylenmektedir.
Dört serbest destekli, kapalı yunan haçı planlı olan eserin batısında narteks adı verilen bir giriş bölümü ve galerilere geçişi sağlayan merdivenler bulunmaktadır.
Kaynak: Bilgi Panosu
Yapının iç kısmında, apsisin önünde İstanbul’dan getirilen ahşap ustalara yaptırılmış muhteşem bir ikonastasis yer almaktadır. Buraya asılan ikonalar Yunanistan’a götürülmüş, kaybolmuş ve Konya müzesine taşınmıştır.
Yapının merkezinde dört ayağın taşıdığı yüksek kasnaklı bir kubbe bulunmaktadır. Eserin iç kısmında 1880 yılında yapılmış freskler ile rokoko üslubunda altın yaldızlı alçı süslemeler bulunmaktadır. Giriş kapısının iki yanında beyaz ata binmiş Aziz Georgios ile Aziz Minas, Kubbede Pantokrator İsa, kasnakta İmparator Konstantin ve annesi Helene ile iki aziz figürü, pandantiflerde dört İncil yazarı, kuzey, güney ve doğu kemerleri üzerinde on iki havari ile melekler, batı kemeri üzerinde ise Meryem, İsa’nın vaftiz edilmesi, melek, Havva’nın cennetteki yasak elmayı alması ve Âdem ile Havva’nın Cennetten kovulmaları sahneleri işlenmiştir. Doğu haç kolunda ise tavanda Tanrı, apsis yarım kubbe eteğinde kutsal ruh, tonoz başlangıcında dört İncil yazarı ile güneydoğu paye iç yüzeyinde baş melek Mikhael resimleri bulunmaktadır.
Yapıda kullanılan diğer bir bezeme ise kubbe kasnağının dış yüzünde görülen tuğla süslemelerdir. Kesme taşlardan yapılmış kasnakta bulunan üç tuğla şeritte zik zak, balıksırtı ve güneş motifleri görülebilmektedir. Kasnak her pencere arasına yerleştirilen ince körkemerlerle de hareketlendirilmiştir. Giriş kapısı üzerindeki Türkçe kitabenin Rum harfleriyle (Karamanlıca) yazıldığı eser, I. Dünya savaşında askeri depo ve yaralı askerlerin tedavisi için kullanılmıştır. Yakın zamanlara kadar harabe halde olan kilisenin restorasyonu, Selçuklu Belediyesi’nce gerçekleştirilmiştir. Restorasyon çalışmaları sonrasında Aya Elenia müze olarak hizmete girmiştir.
(Halkın bulunduğu naos ile kutsal alan olan apsisi birbirinden ayıran ve üzerine ikonların asıldığı paravan)
Pantokrator İsa (Kubbe), İmparator Konstantin ve annesi Helene ile iki aziz figürü (Kasnak), Dört İncil yazarı (pandantiflerde silik vaziyette), On iki havari ile melekler (Kuzey, Güney ve Doğu kemerler)
(Meryem, İsa’nın vaftiz edilmesi, melek, Havva’nın cennetteki yasak elmayı alması ve Âdem ile Havva’nın Cennetten kovulmaları)
Kitabede “327 : tarihinde bu serrif (Şerif) ekklesemizi (kilisemizi) Aghia Eteni Mikhail Arkhangelos ismine kurtu(kurdu) temeli khale (halen) ekklissiamızın utzuntu (üçüncü) tamiri, Sefketlu (Şevketlu) Sultan Mahmut efendimiz ihsan eyletti emri Epitropos Sarraf XA (Hacı) Elıa oldu Tekmil naziri Mikhael Arkhangelosunun şefaati ilan (şefaati ile) Khak ta ale (Haktâ’ale) imtat edenlere ve zakhmet tzekenlere vere etziri (ecri) sine. 1833: Feb (Şubat) 12” yazmaktadır.
(Kilisenin dini başkanı olan metropollerin ayinleri yönetirken ayakta kullandıkları bir koltuk.)
(Kiliselerdeki diakon tarafından İncil’in okunduğu yüksek litürijik eleman)
(Paskalya zamanında kutsal ekmeğin dağıtım törenlerinde kullanılan litürjik eleman.)
Aya Elenia Müzesinde sergilenene diğer bir ilginç obje ise küçük orgtur. Ortodoks kiliselerindeki ayinlerde org kullanılmamasına karşın Aya Elenia Müzesi’nde sergilenene bu müzik aleti, Silledeki Türk ve Rum ilişkisini ortaya koyan önemli bir objedir.
Org Nüfus Mübadelesi sırasında Yunanistan’a göç eden bir Rum ailesi tarafından Sille Nahiye Müdürü olan Mehmet Sudi Oğlakçı’ya emanet edilmişir.(Mason & Hamlin) firmasının ürettiği küçük türde bir org olan eser, 1882 tarihinde üretilmiş olup Selçuklu Belediyesi tarafından restore ettirilerek tekrar kiliseye kazandırılmıştır.
1. Dünya Savaşı sırasında yapının çevresindeki birkaç bina ile birlikte askeri sıhhiye deposu ile takma kol bacak atölyesi olarak kullanıldığı bilinmektedir. Kiliseye ait eşyalar arasında kitabe olarak kullanılmış ahşap bir plaka tespit edilmiştir.”Sıhhiye Kalemi” yazan bu kitabenin kilisenin 1. Dünya savaşı sırasındaki kullanımı sırasında kullanıldığı düşünülmektedir.
Yorum yapın